Danas se navršilo 99 godina od smrti slavnog srpskog vojskovođe Živojina Mišića, komandanta srpske vojske prilikom proboja Solunskog fronta u septembru 1918. godine.
Mišić je bio učesnik srpsko-turskih ratova /1876-1878./, kratkotrajnog rata između Srbije i Bugarske 1885. godine, u balkanskim ratovima, u Kumanovskoj bici, zatim u Prvom svjetskom ratu, u Kolubarskoj bici 1914. godine, nakon koje je unaprijeđen u čin vojvode /maršala/.
Pred kraj rata u junu 1918. godine postavljen je za načelnika štaba Vrhovne komande.
Mišića je engleski kralj DŽordž Peti nagradio titulom engleskog sera.
Živojin Mišić umro je 20. januara 1921. godine, a uz velike građanske i vojne počasti sahranjen je na beogradskom Novom groblju, gdje mu je otkriven spomenik 3. decembra 1922.
Rođen je 19. jula 1855. u Struganiku, kao 13. dijete Radovana i Anđelije, seljačkog porijekla. Osnovnu školu započeo je u Ribnici, a završio u Kragujevcu, dok je Vojnu akademiju završio u Beogradu.
NJegov lik i djelo ovjekovječeni su u mnogim umjetničkim djelima.
Pročitaj još: Veličanstveni Živojin Mišić prestolonasledniku Aleksandru – Visočanstvo, zašto da nam Evropa kroji državu?!
Nakon Majskog prevrata bio je primoran da se penzioniše u činu generalštabnog pukovnika, pošto je smatran previše bliskim svrgnutoj dinastiji Obrenovića, ali je reaktiviran 1909, tokom aneksione krize na lični zahtjev.
Pomogao je načelniku Vrhovne komande generalu Radomiru Putniku da sastavi srpski ratni plan u eventualnom ratu sa Austrougarskom, a u balkanskim ratovima bio je pomoćnik načelnika štaba Vrhovne komande generala Putnika.
Neposredno je sarađivao na planiranju i rukovođenju operacijama protiv turske Vardarske armije, zbog čega je poslije Kumanovske bitke unaprijeđen u čin generala.
Po završetku Drugog balkanskog rata drugi put je penzionisan na isti način, zaslugom oficira pripadnika Crne Ruke.
Međutim, pred samo izbijanje Prvog svjetskog rata, opet je bio reaktiviran i postavljen za pomoćnika načelnika štaba Vrhovne komande.
Tokom Kolubarske bitke generalu Mišiću je predata komanda nad Prvom armijom, koja je tada bila u vrlo teškoj situaciji. Najviše zahvaljujući njegovim ličnim naporima i znanju, Prva armija se od jedinice u rasulu pretvorila u formaciju sposobnu za borbu.
Mišić je insistirao na dubljem povlačenju, skraćenju fronta cijele srpske vojske, kojim bi se ostalim armijama dalo vremena za odmor, popunu zaliha i snabdijevanje. To njegovo kockanje se isplatilo pošto je austro-ugarska vojska previše raširila svoje linije, pa je teško poražena u srpskom kontranapadu.
Za zasluge i izvojevanu pobjedu, Mišić je 4. decembra 1914. godine unaprijeđen u čin vojvode /maršala/.
Nakon novog združenog napada njemačke, austro-ugarske i bugarske vojske na Srbiju u oktobru 1915, kada se srpska vojska povukla na Kosovo, Mišić je predložio da se izvrši kontranapad.
Ovaj prijedlog su odbili ostali zapovjednici armija na sastanku u Peći i uslijedilo je povlačenje. Nakon ovoga predao je komandu armije i otišao na liječenje u Francusku.
Sredinom 1916. ponovo je postavljen za komandata Prve armije koja je zaustavila i natjerala na povlačenje bugarsku vojsku i u Bici kod Goničeva oslobodila Bitolj.
Vojvoda Mišić o Hrvatima i Jugoslaviji
Mišić je marta 1919. godine kao načelnik Štaba Srpske vrhovne komande, na predlog regenta Aleksandra, otišao u Hrvatsku kako bi se lično obavestio o političkoj situaciji. Dvočasovni razgovor sa Aleksandrom, održan po povratku iz Splita, Mišić je prepričao svom ratnom sekretaru Miloradu Pavloviću Krpi. U nekim tekstovima objavljenim na internetu tvrdi se da je Krpa zapisao sledeće rečenice:
„Jugoslovenstvo nije narodnost, nego ideologija„, rekao je vojvoda Mišić regentu Aleksandru.
„Jugoslovenstvo ne može da posluži kao temelj za izgradnju jedne realne državne celine, nego je to fiktivna ideja za koju valja pripremiti teren i naraštaje koji su daleko od shvatanja jedne celine„, naveo je Vojvoda.
Mišić je na osnovu razgovora sa hrvatskim političarima, književnicima, novinarima, sveštenicima, učiteljima i običnim ljudima, shvatio da oni svi misle „da je nastao čas da Hrvatska dobije svoju samostalnost i nezavisnost“.
„Svi oni jednako misle, to je svet za sebe, ma sa kakvim predlogom da se pojaviš stvar je propala. Ništa se neće moći učiniti. To nisu ljudi na čiju se reč možeš osloniti. To je najodvratnija fukara na svetu, koja se ne može zajaziti ničim što bi joj se ponudilo. Ja sam duboko uveren da se mi sa njima nećemo usrećiti. Ti su ljudi, svi odreda, prozirni kao čaša, nezajažljivi, i u takvoj meri lažni i dvolični da sumnjam da na kugli zemaljskoj ima većih podlaca, prevaranata i samoživih ljudi… Ne zaboravite, visočanstvo, moje reči„, upozorio je vojvoda.
On je regentu predložio da se mora odmah otcepiti od njih, „dati im državu, nezavisnu samoupravu, pa neka lome glavu kako znaju“.
Razgovor s regentom vojvoda Mišić je okončao rečima: „Ako ovako ne postupite, siguran sam da ćete se ljuto kajati“.
