Sinhronizovanost anticrkvenih kampanja u pravoslavnom svetu upućuje na zaključak da je u toku opšti udar na pravoslavlje. To se najbolje vidi u Crnoj Gori.
Odbrana svetinja u Crnoj Gori, projavljena snaga Srpske pravoslavne crkve, broj učesnika litija i molebana, koji, po riječima našeg sagovornika do sada nije viđen u pravoslavnom svijetu, pred cjelokupnu pravoslavnu ikumenu postavio je pitanje mogućnosti i metoda odbrane nacionalnog identiteta i vjere. Stiče se utisak da je u pitanju sudbinski trenutak borbe između dobra i zla. Koliko god akteri zakulisanih dešavanja željeli brzo i efekisano djeluju i da „Veliku igru“ ostave neodgonetljivom, istorija se ponovo pokazala nepredvidivom – scenario ne ide po zacrtanom planu. Situacija, međutim, nije nimalo jednostavna, problematika zahtijeva sagledavanje širih geopolitičkih prilika i ulazak u istorijske osnove novog „krstaškog pohoda“.
Šta sve stoji u pozadini dešavanja i kakvi su scenariji mogući pitali smo doc. dr Veselina Konatara, profesora na Fakultetu za evropske pravno-političke studije u Novom Sadu i Visokoj školi za kriminalistiku i bezbednost u Nišu. Pored toga što je stručnjak iz oblasti bezbjednosti, naš sagovornik je i čovjek čija se misao se kreće u širokom luku od sagledavanja istorijskih prilika preko poznavanja kulture religija, geopolitike, obavještajnih struktura i uvida u međunarodne odnose.
Neposredni povod za naš razgovor je usvajanje Zakona o slobodi vjeroispovijesti u Crnoj Gori, što je na ulice crnogorskih gradova izvelo desetine hiljada ljudi koji u mirnim litijama izražavaju potest protiv njegovog usvajanja. Možete li nam objasniti kako je do svega ovoga došlo?
— Odgovor na Vaše pitanje nije jednostavan i zahtijeva širu elaboraciju, jer se prije svega radi o političkom problemu koji prevazilazi granice Crne Gore. Stoga je svaka analiza trenutnog stanja u Crnoj Gori nemoguća bez njenog stavljanja u širi geopolitički kontekst. Epizodno posmatranje, a događaji u Crnoj Gori su samo epizoda „Velike igre“ koja se vodi protiv pravoslavlja, ne omogućava da se nazre suština zakulisne igre u koju je Crna Gora uključena.
Hoćete da kažete da je ovo atak na pravoslavlje u cjelini?
— Da, upravo to. Crna Gora je još jedna u nizu zemalja u kojima je pravoslavlje na udaru. Takvu ocjenu smo mogli čuti i od ruskog Patrijarha Kirila, koji je, za razliku od uopštene poruke rimskog pape, Srpskoj pravoslavnoj crkvi u Crnoj Gori pružio eksplicitnu podršku. Ne treba gubiti iz vida da Ruska pravoslavna crkva već više vjekova u kontinuitetu trpi udare spolja i iznutra, te da ruski patrijarh zna zašto tako govori.
Da se ni danas ništa nije promijenilo svjedoči i nedavna izjava švedskog diplomate Karla Bilta, kada kaže: „Pravoslavlje je glavna opasnost za zapadnu civilizaciju… Nova antizapadna i antidekadentna linija Putina duboko se oslanja na konzervativne pravoslavne ideje“. Razlika je samo u tome što su se u proteklim vjekovima „krstaški pohodi“ protiv pravoslavlja u Rusiji planirali i vodili iz jednog centra, Vatikana, dok danas u ovoj šahovskoj partiji učestvuju i drugi akteri.
Od kada datiraju „krstaški pohodi“ na pravoslavlje u Rusiji?
— Da je knjaz Vladimir 988. godine na Krimu prihvatio katoličanstvo, tok ruske (i evropske) istorije bio bi sasvim sigurno drugačiji. Nemački istoričar Paul Rorbah kaže sledeće: „…Da je u X veku veliki knjaz Vladimir postao katolik rimskog obreda, a ne pravoslavac vizantijskog obreda, bilo bi to od odlučujućeg značaja za uključivanje Rusije u kulturnu i političku zajednicu evropskih država. Kao što ni Mongoli nikada ne bi osvojili Rusiju, tako ni Veliko Moskovsko knjaževstvo nikada ne bi bilo vazal Zlatne Orde“.
Od Velikog raskola Rim nije prestajao sa pokušajima da teritorije pravoslavne Rusije stavi pod svoje okrilje. Posle dolaska na papski tron Grgura VII (1073-1085.), preobraćanje Rusije u katoličanstvo postaje glavni prioritet, da bi već sredinom XII veka (1149.) biskup Matvej Krakovski u pismu Bernardu Klervoskom pozvao na „krstaški pohod“ protiv „ruskih varvara“. Već od 1200. godine katolički misionari prodiru u pribaltičke regione, a vitezovi Tevtonskog reda (tokom tzv. „Baltičkih krstaških pohoda“), pod pokroviteljstvom pape Inocenta III, 1220. godine osvajaju teritorije do Livonije kako bi prekinuli „bezobrazluk ljudi koji se gnušaju katoličke vere“. Aleksandar Nevski će Rusiju spasiti od Šveđana u Nevskoj bici 1240. godine, a 1242. godine će potući i Tevtonski red vitezova.
Ženidba Velikog knjaza Ivana III 1473. godine označila je početak nove epohe u ruskoj istoriji. Vladar cele Rusije oženio se Zojom (Sofijom) Paleolog (koja je do tada živela u Rimu), kćerkom brata poslednjeg vizantijskog imperatora Konstantina XI, koji je pao zajedno sa Konstantinopoljem. Interesantno je da je inicijativa za brak potekla od Vatikana. Krajem svoje vladavine papa Pavle II, uz posredovanje Venecije, pravi plan za pridobijanje Moskovske države i njeno uključivanje u borbu protiv turske ekspanzije, u kojem je Zoja (Sofija) Paleolog trebalo da odigra jednu od glavnih uloga. Papska kurija i Venecija su bili spremni da u svojstvu miraza uz Zoju daju cijelu Moreju (posede njenog oca i njegove braće na Peloponesu), kao i sve ostale teritorije bivše Rimske imperije (Vizantije). Ovo se vidi iz dokumenta venecijanskog Senata od 20. novembra 1473. godine i pisma venecijanskog Senata Ivanu III od 4. decembra 1473. godine. O tome Domeniko Maliperi u „Venecijanskim analima“ piše: „Pretpostavlja se da će se taj kralj uskoro uključiti u borbu protiv Turaka, jer je zet despota Tome Paleologa… Rimska imperija (Vizantija, n.a.) će pripasti upravo njemu“.
Zamka je ležala u tome što je čitav „vizantijski miraz“ trebalo osloboditi od Osmanlija. Pridobijanje saveznika u borbi protiv turske ekspanzije i uspostavljanje veza između daleke Moskovije i Vatikana nisu bile jedine stvari zbog koje je Vatikan bio zainteresovan za brak. Papa je u njemu vidio način da Rusiju uvuče u Florentinsku uniju. Uz „miraz“ je obećana i kraljevska kruna, koju je veliki knjaz Ivan III ljubazno odbio. U pratnji Zoje (Sofije) Paleolog u Moskvu je stigao i rimski legat sa zadatkom da „zabludelima pokaže istinski put“. Papin „miraz“ u vidu legata Ivan III nije prihvatio i on je prinuđen da se vrati kući.
Bilo je to vrijeme kada se posle pada Konstantinopolja svijetu predstavljala jedinstvena religiozno-geopolitička reinkarnacija urušene Vizantijske imperije, koju stranci u svojim dokumentima počinju da nazivaju „Trećim Rimom“. „Treći Rim“ će u periodu vladavine Ivana IV svoju teritoriju uvećati dva puta. „Grozni“, kako su Ivana IV na Zapadu prozvali (iako nije bio prvi vladar kome su dali takav nadimak), nastavio je da iskorenjuje bolesno tkivo u crkvi zaraženo jeresju. Na ponudu „Svetog oca“ da sklope uniju ruski car je papskom izaslaniku Posevinu odgovorio da postoji samo jedan Sveti Otac – a on je na nebesima; da su pape u zabludi kada pokušavaju da se ravnaju sa „soprestolnicima“ Hrista; da su uspostavili čudan običaj da ih nose na tronu, da im ljube cipele i na obući slikaju raspeće. „Papa nije Hristos, presto na kome nose papu nije oblak, a oni koji ga nose nisu anđeli“, govorio je car, dodajući da „svaki papa koji ne živi po Hristovom učenju i apostolskom predanju je vuk, a ne pastir“. Vrativši se neobavljenog posla papin izaslanik Posevino pred Venecijanskim senatom avgusta 1582. godine proročki najavljuje da „moskovski vladar neće živjeti još dugo“. Njegova izjava se ubrzo obistinila, a sudsko-medicinska ekspertiza posmrtnih ostataka Ivana Groznog, urađena 70-ih godina HH vijeka, pokazala je da je otrovan. Isti uzrok smrti ustanovljen je i kod njegove supruge Anastasije i carevića Ivana, za koga se tvrdilo da ga je otac ubio. Ako se sumiraju rezultati vladavine Ivana IV postaje jasno zbog čega je upravo on najoklevetaniji ruski vladar u istoriji.
Kakvi su bili rezultati katoličkog djelovanja u vrijeme vladavine ateističkog komunizma u bivšem Sovjetskom Savezu?
— Uprkos tome što su tadašnji velikodostojnici Ruske pravoslavne crkve bili za svrgavanje monarhije za boljševike koji su se domogli vlasti 1917. godine crkva je bila ideološki protivnik i neprijatelj proletarijata. To je razlog zbog čega su brojni episkopi, zajedno sa sveštenstvom i vjerujućim narodom, bili podvrgnuti najsurovijim represijama, a crkve i manastiri pljačkani i spaljivani.
Ako su prije 1917. godine maštanja Rima o prevođenju Rusije u katoličanstvo ostajala neostvarena zahvaljujući veličini i značaju Ruske pravoslavne crkve, privrženosti pravoslavnog naroda svojoj vjeri i originalnosti ruske kulture, to su se na temeljima boljševičkog pogroma pred Rimom počeli pojavljivati obrisi nove, katoličke Rusije. Zbog toga ne iznenađuje činjenica da je katolički svijet sa radošću dočekao boljševičku revoluciju. U radu pod naslovom „Sveti presto i Rusija“ Puči piše: „Za budućnost katoličanstva boljševički režim je neuporedivo manje štetan od carskog. Ne iz razloga što postoji mogućnost da se od boljševika možemo nadati nečemu dobrom, već iz razloga što ne mogu beskonačno držati državu pod svojim terorom i jednom će biti prinuđeni da ostave slobodno polje…“. U bečkom katoličkom listu Schonere Zukunft, od 15. novembra 1931. godine moglo se pročitati nešto slično: „Boljševizam otvara mogućnost za prevođenje u katoličanstvo nepokorne Rusije“. Za papu Pija X pobjeda Rusije u Prvom svjetskom ratu značila je pobjedu šizme, zbog čega se Rusija, uprkos milionskim žrtvama, nije smela naći među zemljama pobjednicama. Kada su jednog visokog vatikanskog sveštenika upitali zašto je Vatikan tokom Prvog svjetskog rata bio protiv Francuske, odgovorio je sledećim riječima: „Pobjeda Antante sa savezničkom Rusijom bila bi isto toliko velika katastrofa za crkvu kao nekada Reformacija“. Ali se ne može reći da je poraz Rusije u Velikom ratu bio samo interes Vatikana. Bio je to i interes ruskih „saveznika“ iz Antante, koji su joj tokom čitavog trajanja rata zabijali nož u leđa. (Među 27 zemalja pobjednica našle su se Haiti, Gvatemala i Honduras.) Tada se iz usta ruskih „saveznika“, mnogo prije Bžežinskog, čuju predlozi da Rusiju treba podijeliti. Haus, savjetnik američkog predsjednika Vilsona, piše: „Ostali svijet će živjeti mnogo mirnije ako umjesto ogromne Rusije budu četiri Rusije. Jedna je Sibir, a ostale podijeljeni evropski dio zemlje“.
Videći dobru priliku za dalji prodor na Istok, Vatikan je na konferenciji u Đenovi 1922. godine prvi pružio diplomatsku podršku mladoj boljševičkoj državi, koju na Zapadu još uvijek niko nije bio priznao. U arhivima francuskog ministarstva inostranih poslova sačuvan je telegram zaveden pod brojem 266 od 6. februara 1925. godine, kojim sovjetski ambasador u Berlinu kardinalu Pačeliju (budućem papi Piju XII) saopštava da se Moskva neće protiviti radu katoličkog sveštenstva na svojoj teritoriji i da će im obezbijediti prijatne uslove za rad. Šest dana kasnije, telegramom broj 284 saopštava se o dozvoli za otvaranje katoličke seminarije.
A znate li šta se u Rusiji događalo te 1922. godine?
— Upravo tada, marta 1922. godine, u Rusiji počinje drugi dio operacije uništavanja pravoslavne crkve i kolosalna pljačka njenog bogatstva. Bilo je nužno uništiti poslednji bedem duhovnosti i poslednji oslonac na kome se održavao moral naroda. Dok zemlju zapljuskuju talasi ateističke propagande usmereni na izopačenje hrišćanskih tradicija, naoružane jedinice upadaju u hramove, pljačkaju, lome i pale sve što im padne pod ruku. Trgovinskim sporazumom sa Hamerima iz 1921. godine među „robama“ koje se sovjetska strana obavezala da dostavlja u zamenu za pšenicu bile su „crkvene relikvije“. (Ovo govori da je operacija pljačkanja crkvenih vrijednosti planirana 1921. godine.) One su bile prve na spisku traženih „roba“.
Opljačkana crkvena bogatstva su preko Talina svoj put nastavljala prema zapadnim državama. Prema kazivanju Armanda Hamera, jednog od učesnika u poslu preprodaje crkvenih vrijednosti, Talin je bio „carinska rupa preko koje je bilo moguće prebaciti sve što je bilo potrebno“. Kada mu je kasnije postavljeno pitanje – kako postati milioner, on je odgovorio: „Samo treba sačekati revoluciju u Rusiji“. Opisujući događaje iz ovog vremena američki istoričar R. Spens piše: „Može se reći da je ruska revolucija praćena najgrandioznijom pljačkom u istoriji. Milioni i milioni dolara u zlatu i drugim vrednostima su nestali.“ Džulijus Hamer, otac Armanda Hamera, ostao je upamćen po svojoj rečenici da – „onaj koji posjeduje zlato, on i uspostavlja pravila“. Prilikom izrade kataloga Stokholmskog muzeja tokom 1990-ih godina otkrivena su dokumenta o prepunim vagonima ikona koje su sa ruskog severa prebačene na Zapad. U Arhangelsku i drugim severnim gradovima lomljeni su celi ikonostasi i tovareni u vozove. Njih su preprodavali biznismenima čije su domove kitili, muzejima, ličnim kolekcionarima i atikvarnicama. Predsjednik specijalne komisije za oduzimanje crkvenih vrednosti bio je Trocki, kome je preprodaja crkvenih relikvija bio „porodični posao“.
Ako se za operaciju pljačkanja crkvene imovine može reći da je uspjela, širenje crkvenog raskola je doživelo krah. Narod nije želio „Živa crkvu“, koja je bila ruska varijanta protestantizma. Istraživač istorije Crkve, O. Vasiljeva, tim povodom piše: „Sve je cinično sračunao Lav Davidovič Trocki, osim jednog – pravoslavni mirjani nisu pošli za reformatorima i raskol se ugušio… ruski narod se nije dao prevariti“. Neuspeh unutrašnjeg reformisanja Crkve dodatno je podstakao drugi talas represija 1923. godine.
Kakvom pogromu je bila izložena Ruska pravoslavna crkva i vjerujući narod tokom 1922. godine govori činjenica da je ubijen 2691 sveštenik, 1962 monaha, 3477 monahinja i poslušnica. Ako se ovome dodaju ubistva bez suđenja i likvidacije u logorima, ukupno je istrebljeno ne manje od 15 hiljada predstavnika duhovenstva, monaštva i mirjana. Da li su na Zapadu i u Vatikanu o svemu ovome znali? Jesu, ali su u tome vidjeli svoju šansu, koju nisu dočekali. Krajem 1929. godine i početkom 1930. Vatikan konačno priznaje da je doživio poraz, posle čega počinje da osuđuje boljševička zlodjela. Do sredine 1930-ih godina sve katoličke strukture na teritoriji Sovjetskog Saveza bile su uništene, strani sveštenoslužitelji prognati a domaći uhapšeni.
Zbog čega je došlo do preokreta?
— Ko se tada nalazio na čelu SSSR? Staljin! To je još jedan od razloga zbog čega se na Zapadu i danas protiv njega vodi kampanja. Već krajem 1930-ih godina bilo je očigledno da Rusija nije samo preživjela, već je postala respektabilna industrijska i vojna sila. Nezadovoljni rezultatima Prvog svjetskog rata njegovi autori pristupaju pripremi sledećeg.
Drugi svjetski rat, u kome su rimokatolički sveštenici uzeli aktivno učešće, bio je sledeći „krstaški pohod“ i pokušaj totalnog uništavanja nosilaca istinske vjere. Posle potpisivanja konkordata sa Nemačkom 1933. godine, kardinal Pačeli, koji će kasnije postati papa Pije XII, aktivno sarađuje sa nacističkom Nemačkom, čiji su lideri u najvećem broju bili katolici. Uticaj jezuitskog katoličkog reda na Hitlera, Himlera, Gebelsa, Šelenberga i ostale, bili su inspiracija za organizovanje SS formacija, čija je struktura podsećala na hijerarhijsku strukturu ovog reda. Prema tome, Hitler nije slučajno o Himleru, generalu SS formacija, govorio kao o nemačkom Ignjaciju Lojoli. Francu fon Papenu, članu Malteškog reda vitezova, pripisuju se reči da je „Treći rajh prva država u svijetu koja u život ovaploćuje principe papstva“.
Prema instrukcijama rimskog pontifika katoličke misije su svuda pratile jedinice Vermahta i misiju pokatoličavanja vršile na osvojenim područjima. Podržavajući i prateći nemačko osvajanje papa nije zapostavljao ni drugi pravac svoje politike. Tokom čitavog rata održavao je nezvanične diplomatske odnose sa Sjedinjenim Državama, u čemu su najveću ulogu odigrale njegove lične veze sa predsednikom Frenklinom Ruzveltom. Tokom susreta sa predsednikom Ruzveltom, kao i brojnim krupnim industrijalcima i bankarima, u Sjedinjenim Državama 1936. godine, papa Pije XII je dogovorio otvaranje američkog predstavništva u Vatikanu. Važan faktor koji je tokom 1936-1937. godine doprinio američko-vatikanskom zbližavanju bilo je pretvaranje SAD u glavnog izvora finansiranja papskog prestola, da bi 1940. godine Vatikan iz Londona u Fort Noks premjestio svoje zlatne rezerve. Dakle, Američke federalne rezerve su bile glavna međunarodna banka Vatikana tokom čitavog rata. Sa druge strane, Vašington je bio posebno zainteresovan za saradnju sa razgranatom vatikanskom obavještajnom službom, sa kojom će anglo-američke tajne službe po okončanju rata organizovati operaciju spasavanja nacista iz Evrope pod kodnim nazivom „Pacovski kanali“.
Po završetku Drugog svjetskog rata papa je pozdravio stvaranje NATO pakta, najavio „oslobodilački rat“ protiv socijalističkih država i zaprijetio da će svako ko simpatiše, propagira teoriju i praksu komunizma, ili stupi u komunističku partiju, biti odlučen od Katoličke crkve, da bi 1952. godine narodima Rusije uputio poziv da se odreknu komunizma i pređu u katoličku vjeru.
U novom talasu agresije protiv Rusije i Pravoslavlja učestvovao je i njen lider, Nikita Hruščov, čije je pravo ime, kako piše Enciclopedia Universal Sopena, Nikita Solomon Perlmuter. Istovremeno sa uništavanjem pravoslavnih hramova i manastira i progonom sveštenstva i verujućeg naroda, Hruščov je javno kontaktirao sa rimskim papama, uvlačeći Rusku pravoslavnu crkvu u uniju i namećući joj prijateljstvo sa Vatikanom. Hruščov ne samo da je rehabilitovao sve ukrajinske profašističke formacije, već je 19. februara 1954. godine donio ukaz o predaji Krimske oblasti Ukrajini, u kojoj je prema popisu iz 1939. godine bilo 50 odsto Rusa, 25 odsto Tatara i 10,2 odsto Ukrajinaca, da bi decembra 1955. godine omogućio da Španija i Portugalija, pod režimima Franka i Salazara, budu primljene u OUN. Posao koji je započeo Hruščov sa velikim entuzijazmom nastaviće Gorbačov kroz svoju „perestrojku“, duboko posvećen ne samo uništavanju pravoslavne crkve već i urušavanju SSSR.
Kakvi motivi stoje iza tih težnji Gorbačova?
— Penjući se prema vrhovima vlasti kao ateista, Mihail Gorbačov, poslednji komunistički lider Sovjetskog Saveza, prvi put je svoju pripadnost hrišćanskoj religiji potvrdio tokom posjete grobnici Sv. Franje u Asiziju. U pratnji svoje kćerke Irine Gorbačov je pola časa proveo u tihoj molitvi u grobnici. Njegov put u Asizi italijanski list La Stampa naziva „duhovnom perestrojskom“. „Sv. Franjo za mene predstavlja alter Christus, drugog Hrista. Njegova biografija me je očarala i odigrala glavnu ulogu u mom životu. Upravo sam kroz Sv. Franju došao u Crkvu“, izjavio je tada Gorbačov. Ovo neočekivano priznanje baca više svjetla na njegov susret sa papom Jovanom Pavlom II 1989. godine.
O čemu se radi? Nakon susreta sa papom Jovanom Pavlom II, 1. decembra 1989. godine, ruske vlasti dozvoljavaju registrovanje grčko-katoličkih vjerskih opština.Tako je oživjela unijatska crkva, čije su vatrene pristalice bili bivši borci za „slobodnu Rusiju“. Već u januaru 1990. godine zbog nasilnog unijaćenja pravoslavnog stanovnoštva u Galiciji upriličen je susret delegacija Vatikana i Moskovske patrijaršije. Bez obzira što se pokazalo da ni „perestrojka“ ruski narod nije pretvorila u bezbožnu gomilu napadi usmjereni na razaranje ruske države iznutra nisu posustali, čemu doprinosi pluralizam religija.
O čemu se radi?
— Ekonomska moć SAD u posleratnom svijetu prelivala se i na idejno-kulturno polje, što se prije svega ogledalo i u nametanju američkog modela religiozno-etičkog pluralizma koji je priznavao ista prava za sve religiozne zajednice i crkve. Međutim, iako utvrđivanje religioznog pluralizma u zapadnoevropskim zemljama nije dovelo do radikalnije promjene pravnog statusa tradicionalnih religija njegove posledice su se ispoljile u drugoj sferi – sferi religiozne svijesti, koju je počela zahvatati erozija usled upornog potiskivanja tradicionalnih vrijednosti. Potrošačko društvo stvaralo je novi tip građanina čije su vrijednosti i ponašanje bili nespojivi sa standardima hrišćanskog morala. Masovna svijest formirana na tim principima na periferiju je potiskivala sve što se nije uklapalo u njene stereotipe i komercijalne svrhe, uključujući i religiju.
Sa druge strane, kao protest prema tom tehnicizmu, dehumanizaciji društvenih odnosa i otuđenju ličnosti od društva počinje da se razvija „omladinska kontrakultura“, koja u svom negiranju realnosti kreće u totalno negiranje tradicionalnih vrijednosti, boreći za potpuno oslobađanje od bilo kakvih moralnih ograničenja koja bi mogla biti prepreka slobodnom ispoljavanju nagona. U cilju očuvanja uticaja Katolička crkva počinje sa prilagođavanjem liberalnim standardima savremenog društva, što je podrazumijevalo da i teologija bude usklađivana sa duhovnim izborom mladog evropskog pokolenja. Tome je doprinosila klima stvorena u posleratnom Vatikanu u kome je vlast starih italijanskih rodova, koji su vjekovima birali pape iz svojih redova, iščezavala, zbog sve većeg prisustva bogatih i uticajnih kardinala iz američkih dijeceza netaknutih ratom.
Proces „komercijalizacije“ religije krajem 60-ih godina XX vijeka odlično je opisao direktor Instituta kulture, religije i međunarodnih odnosa Bostonskog univerziteta, profesor sociologije i teologije Piter Berger u članku „Religiozni pluralizam i pluralistički vek“. Berger konstatuje da je religiozno raznoobrazje faktički označilo formiranje slobodnog „tržišta religija“, na kom se pluralizam širi i na sadržaj vjeroučenja, kao robu koja se na tržište plasira od strane učesnika religioznog tržišta, te da religije ubuduće neće moći da računaju na postojanje tradicionalnih vjernika već će borbu za njih morati da vode na religioznom tržištu.
To je ono što govore i crnogorski zvaničnici?
— Da, o pluralizmu religija danas govore i crnogorski zvaničnici. Tako državni sekretar Ministarstva vanjskih poslova Crne Gore Vladimir Radulović povodom usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti izjavljuje da je usvojeni zakon emancipatorski i modernizatorski, te dodaje da se – „Usvajanjem zakona Crna Gora se konstituiše kao slobodno, otvoreno i pluralističko društvo. Pluralističko u smislu da pored uvažavanja i poštovanja za najvažnije i najveće tradicionalne vjerske zajednice zakon otvara prostor i za one koje traju kraće, i za one koje su nedavno formirane, i za one koje će tek biti formirane. Dakle, prostor vjerskih sloboda, prostor ispovijedovanja vjere, prostor ispunjavanja vlastitih uvjerenja je neograničen. Nema superiornih vjerskih zajednica, nema superiornih vjera“.
Šta nakon svega kao rezultat imamo na Zapadu?
— Novac kao univerzalnu vrijednost, čak i duhovnu; zajednicu ljudi lišenih individualnosti, empatije, osjećaja za otadžbinu, korijene i vjeru; ljude „pasivne posmatrače“, kako ih Zigmund Bauman naziva, koji prisustvuju događanju zla ali ništa ne čine da ga zaustave; individue koje žive isključivo radi uživanja i zadovoljavanja svojih ličnih nagona. Zbog toga ne iznenađuju riječi pape Franja, koje je prenio francuski Mond, tokom dočeka božićnih praznika sa Rimskom kurijom 21. decembra 2019. godine kada kaže da „hrišćanski svijet više ne postoji“. Da li se nešto bitnije razlikuju riječi crnogorskog mitropolita Amfilohija Radovića koji duhovno stanje Evrope opisuje sledećim riječima: „Nažalost, ima se utisak da Evropa danas postaje judinska Evropa, jer izdaje Hrista Boga. A evo, i mi smo sad krenuli za tom i takvom bezbožnom Evropom. I naši Montenegrini se sad uključuju u tu i takvu Evropu upisujući se u Judine svatove“? Naravno da ne! Nijedna od dvije izjave crkvenih velikodostojnika se ne razlikuje od onoga što je prije jednog vijeka pisao Dostojevski. On tada konstatatuje: „Evropa odavno nije hrišćanska, samo se boji da to sebi prizna. Evropa je grobnica“.
Šta je u pravoslavnom svijetu najveća smetnja usvajanju novog morala?
— Pravoslavna crkva! Tradicionalna i čvrsta porodica, koja predstavlja „crkvu u malom“, kost je u grlu ideolozima „novog morala“. U naporima da je unište ona se proglašava nečim zastarelim i retrogradnim. Umjesto riječi „porodica“ nameće se riječ „džender“; formiranje porodice i vaspitavanje djece ocjenjuje kao povratak totalitarizmu, dok se istopolni brakovi i promjena partnera afirmiše kao savremena sloboda. To su ključni razlozi zbog kojih je pravoslavlje, kao „totalitarna ideologija“, opasno za mondijaliste.
Reklo bi se da se planski radi na stvaranju raskola u pravoslavnom svijetu. Da li je to tačno?
— Sinhronizovanost i osmišljenost anticrkvenih kampanja u pravoslavnom svijetu te činjenica da više nisu izloženi samo pojedini crkveni jerarsi već crkva kao institucija, sa jasnom namjerom njene diskreditacije, upućuje na zaključak da su u toku svojevrsne „obojene revolucije“ u pravoslavnim pomjesnim crkvama. U tom smislu govori anatomija krize između pojedinih pomjesnih crkava i tehnologije kojima je izazvana.
Vidimo da su Konstantinopoljska, Eladska i Aleksandrijska crkve priznale autokefaliju Pravoslavne crkve Ukrajine. Zbog čega?
— Nedugo nakon prijema Grčke u Evropsku uniju pritisak na pravoslavnu crkvu u ovoj zemlji se pojačao. Anticrkvena kapmanja počela je negdje u januaru 2005. godine, sinhronizovanim napadima preko svih značajnijih grčkih sredstava informisanja. Reklo bi se da je time dat znak za unaprijed planiranu akciju, koja je poslije izvjesnog vremena na površinu izbacila zahtjeve kao što su – odvajanje Crkve od države, ograničavanje njenog uticaja, uskraćivanje poreskih olakšica i drugih privilegija, itd. Dakle, na djelu je bio pravi informaciono-psihološki rat koji se odvijao po sledećoj shemi: prvo se objavljuju određene količine kompromitujućih podataka, a potom njihovo dozirano širenje u cilju pospješivanja masovne histerije. Zbog sveopšte hajke koju su podizale najkrupnije novine i televizija svaku odbranu ili drugačiji stav bilo je nemoguće iznijeti.
Smisao kritika pojedinih predstavnika Crkve i optužbe za zloupotrebe bio je da se diskredituje asketska suština pravoslavlja i podrije njen moralni autoritet. Tako se npr. u listu Ortodoksos tipos od 25. marta 2005. godine, kaže: „Mi, pravoslavci, više ne možemo govoriti o tradiciji, korijenima, okupiranim grčkim zemljama, suprotstavljanju Zapadu, globalizaciji…“. Tekst dalje dovodi u pitanje pravo crkve da aktivno učestvuje u društvenom životu i ima sopstveni stav u vezi sa socijalnim pitanjima i političkim problemima. Organizatorima kampanje tada je bilo izuzetno važno da diskredituju glavu eladske crkve arhiepiskopa Hristodula, izazovu sukob između pojedinih jerarha i doprinesu stvaranju crkvenih klanova.
Koliko je danas odnos prema pravoslavnoj crkvi u Grčkoj marginalizovan govori činjenica da je u zemlji u kojoj je pravoslavlje državna religija iz nastavnog programa izbačena vjeronauka, vjeski simboli iz državnih institucija, usvojen zakon o istopolnim brakovima, premijer odbio da zakletvu polaže na Bibliji, a uskoro se očekuje da u zemlji, koja se smatrala bedemom hrišćanstva, bude registrovana Satanistička crkva.
Ne smije se zaboraviti da su planovi za slabljenje pravoslavlja u Grčkoj i izazivanje raskola između Eladske i Ruske pravoslavne crkve razmatrani mnogo prije nego je Grčka primljena u EU. Naime, u biltenu „Atonska straža“ od 15. aprila 1994. godine objavljen je tekst dokumenta razrađen od strane Vatikana pod nazivom „Operacija Đovani Veko“. U jednom poglavlju se, između ostalog, kaže: „… Planira se pretvaranje teritorije Svete Gore u „arheološku teritoriju“, a manastiri u muzeje ili hotele, u kojima bi monasi radili kao vodiči … izgradnja puteva, otvaranje restorana, barova, diskoteka i kazina, kako bi se turistima i naučnicima obezbijedio prijatan boravak, te ukidanje vjekovne zabrane da žene posjećuju Atos“. U daljem tekstu dokumenta stoji: „Svi klirici sa Atosa, svi Srbi, Bugari i drugi ortodoksni mračnjaci koji simpatišu Rusiju i koji se pridržavaju julijanskog kalendara moraju biti udaljeni sa Atosa, čak i prinudno“.
Zanimljivo je da se slični predlozi čuju i u Crnoj Gori.
— Da, advokat Nikola Martinović najavljuje mogućnost da bi crkve i manastiri u Crnoj Gori mogli biti pretvoreni u hotele i poslastičarnice, a o potrebi progona sveštenstva Srpske pravoslavne crkve govori crnogorski akademik Radovan Radonjić u intervjuu podgoričkoj Pobjedi, gdje kaže: „Budućnost Crne Gore i Crnogorske pravoslavne crkve je nikakva ako u crkvenim objektima ostane sadašnji personalni sastav…. U svakom slučaju, Crna Gora bi trebalo da, u duhu hrišćanskog milosrđa, saopšti gostima iz SPC da (pošto ih Crna Gora nije zvala, a i ne sviđa im se pa bi da je preuređuju po svojoj mjeri, kao što su to već uradili sa ogromnim dijelom njenog sakralnog i uopšte kulturno-duhovnog nasljeđa) da je što prije mirno, s anđelima, napuste, ukoliko ne žele da se bez neke velike zadrške suoče s njenim pravosudnim organima za više djela agresije i veleizdaje. A od sankcija po tom osnovu, kakve god one bile, neće ih spasiti ne samo Vaseljenski patrijarh, nego ni Bog ni Rusija. Crna Gora s njima nema drugog izbora, a oni imaju dva pa neka biraju.“
Da se vratimo Eladskoj pravoslavnoj crkvi. Kada je inteziviran pritisak?
— Tokom 2015. godine primijećeno je izvjesno zbližavanje između Rusije i Grčke, a pojedina sredstva informisanja počela najavljivati mogućnost da bi Grčka mogla napustiti NATO, uslijedila je reakcija. Kao novi američki ambasador u Atinu iz Kijeva, gdje je učestvovao u organizaciji „evromajdana“, 2016. godine stiže Džefri Pajet. Pajet učestalo posjećuje jerarhe Eladske crkve, konstantinopoljskog patrijarha i Svete Gore, posebno Vatopedskog manastira, gdje se bavio obradom monaštva. Kao rezultat njegovih posjeta Vatopedskom manastiru u oktobru 2018. godine u posjetu Vašingtonu putuje starješina ovog manastira, uticajni arhimandrit Efrem, koji se tamo sastajao sa predstavnikom Stejt departmenta za obavještajne poslove Evgenijem Fišeljem; Aronom Vesom Mičelom, pomoćnikom državnog sekretara za evropske i avroazijske poslove; Džordžom Kentom, zamjenikom pomoćnika državnog sekretara SAD za Evropu, itd.
Kako su mediji prenijeli, pored interesovanja za pitanja koja se tiču Eladske crkve i Ekumenskog patrijarhata, predstavnika Stejt departmenta je posebno interesovalo rusko prisustvo na Atosu i uticaj Ruske pravolsavne crkve na atoske monahe. Nije se dugo čekalo da vizni režim za posjete Svetoj Gori ruskom sveštenstvu bude otežan, a potom ranije iznijeti stav Svetog Sinoda Grčke crkve da neće razmatrati pitanje ukrajinske crkve, nakon posjete Majkla Pompea Atini i susreta sa grčkim arhiepiskopom, bude promijenjen. Uslijedilo je priznanje Pravoslavne crkve Ukrajine, koje je izazvalo proteste brojnih episkopa, sveštenstva, monaštva, bogoslova i vjerujućeg naroda u Grčkoj, pokretanje postupka pred grčkim sudovima zbog povrede grčkih zakona i procedura Arhijerejskog Sabora Grčke crkve, kao i prekid euharističkih odnosa sa Ruskom pravoslavnom crkvom.
Kao i sa Eladskom crkvom, aleksandrijski patrijarhat, u kome je najviše sveštenoslužitelja grčkog porijekla, takođe je snažno destabilizovan odlukom patrijarha Teodora da bez saglasnosti Sinoda prizna autokefalnost Pravoslavne crkve Ukrajine. Bliskost sa Eladskom crkvom i konstantinopoljskim patrijarhom bili su presudni za donošenje ovakve odluke, uprkos obećanjima datim tokom poslednje posjete patrijarha Teodora Ukrajinskoj pravoslavnoj crkvi, septembra 2018. godine.
Opasne podjele nisu zahvatile samo Crkve koje su priznale autokefalnost Pravoslavne crkve Ukrajine. U toku je destabilizacija Gruzijske i Jermenske apostolske crkve, koje se proglašavaju „ruskim agentima“. Tu je i Antiohijska crkva, pomjesna i autokefalna, koja se nalazi na trećem mjestu u diptihu. U jednom od svojih izdanja početkom 2019. godine libanski list Al–Akhbar je analizirajući tekuće događaje među bliskoistočnim hrišćanima izveo zaključak da se Zapad po ukrajinskom scenariju sprema da razdrobi jednu od najstarijih pomjesnih crkava. Riječ je o mogućem raskolu između crkava Libana i Sirije, koja je, po mišljenju Amerikanaca, pod suviše jakim ruskim uticajem. O željama za izazivanje raskola unutar Antiohijske crkve i mogućem davanju autokefalije Libanskoj mitropoliji govorio je i sirijski predsjednik. U vezi sa tim, interesantna je reakcija koja je uslijedila odmah nakon odbijanja Antiohijskog patrijarha Jovana X da prizna Pravoslavnu crkvu Ukrajine. Radi se o tome da je ukrajinski ambasador u Libanu u britanskom listu Dejli star objavio tekst u kome Libansku mitropoliju naziva „simbolom slobode“ koji trpi diskriminaciju od strane „većeg susjeda“ i izražava nadu da će Libanska crkva podržati nezavisnu Ukrajinsku crkvu. U kontekstu sprečavanja negativnog razvoja događaja u Antiohijskoj crkvi treba posmatrati i posjetu ruskog predsjednika sa svojim sirijskim kolegom Antiohijskoj patrijaršiji prvih dana 2020. godine.
U cilju pritiska na Gruzijsku pravoslavnu crkvu američki diplomata Ves Mičel je u pet mjeseci dva puta boravio u Gruziji boravio dva puta, a utiske izražava sledećim riječima: „Iz Gruzijske pravoslavne crkve indirektno proističe ruski uticaj s obzirom da dio stanovništva koje živi van gradova u manjoj mjeri koristi socijalne mreže, zbog čega određene poruke dobijaju preko predstavnika Gruzijske pravoslavne crkve – indirektnog provodnika ruskog uticaja“. Da li je iznenađujuće zašto u SAD i na Zapadu uopšte, kako piše Njujork tajms, vlada čvrsto uvjerenje da Gruzijska pravoslavna crkva „ispoljava dubok, prije svega zakulisan uticaj na politički život zemlje“, a patrijarh Ilija II „propagira ideju popravljanja odnosa sa Rusijom, i odbacuje zapadne vrijednosti i seksualne slobode“.
O koracima koje Stejt department preduzima u dužem vremenskom intervalu govori izvještaj o religioznim slobodama od 15. avgusta 2017. godine. Kako prenosi Bi-Bi-Si u cilju nivelisanja postojeće skepse koja postoji u Gruziji u odnosu prema evropskoj i evroatlantskoj budućnosti Gruzijsku pravoslavnu crkvu treba staviti u epicentar regionalnog hibridnog rata, otkrivati i presijecati djelatnost gruzijskih sveštenika koji su orijentisani na saradnju sa Moskovskim patrijarhom i koriste „svoja usta umjesto radija“. Po već uhodanom scenariju, preko prve „nezavisne“ televizije „Rustavi – 2“ (koja je tokom 2003. godine bila jedno od najvažnijih oruđa opozicionih snaga i pokretač tzv. „revolucije ruža“) Gruzijska crkva je optužena za korupciju, pronevjere, nelegalnu kupovinu imovine; homoseksualizam, pedofiliju i sodomiju najviših crkvenih lica, zavjeru i pripremanje ubistva duhovnog vođe Ilije II. Zbog pripremanja ubistva gruzijskog katolikosa-patrijarha na zatvorsku kaznu osuđen je sveštenik kod koga je nađen cijanid namijenjen trovanju. Međutim, uprkos svim naporima da je diskredituju, prema istraživanjima Nacionalnog instituta za demokratiju (NDI), koja se sprovode nekoliko puta godišnje, Gruzijska pravoslavna crkva je i dalje institucija kojoj stanovništvo najviše vjeruje, a patrijarh Ilija II neprikosnoveni autoritet u Gruziji, duhovni vođa i otac cijele nacije.
U kontekstu okolnosti u kojima se sve ovo odvija treba ukazati na još jednu važnu stvar, a to je da u Gruziji prema podacima Vatikana živi 112.000 katolika, odnosno 2,7 odsto stanovništva zemlje. Oko 20 000 katolika iz Gruzije su Jermeni, koji pripadaju Jermenskoj katoličkoj crkvi. Tokom svoje posjete Gruziji 2016. godine papa Franjo je na stadionu koji može da primi 27.000 gledalaca održao misu pred oko 3.000 ljudi. Na iznenađenje Vatikana misi nisu prisustvovali čelnici Gruzijske pravoslavne crkve. Gruzijska patrijaršija je odlučila da njena zvanična delegacija ne prisustvuje misi, uz obrazloženje da pravoslavni vernici ne mogu da učestvuju u katoličkim službama sve dok postoje dogmatske razlike. Stoga je nesumnjivo da će Stejt department i Vatikan, svaki sledeći svoje ciljeve, vršiti pritisak na Gruzijsku pravoslavnu crkvu da prizna Pravoslavnu crkvu Ukrajine. Tome za sada ne smeta samo gruzijski katolikos-patrijarh, već i to što bi u slučaju priznavanja PCU Gruzijska pravoslavna crkva rizikovala da izgubi „kanonske teritoirije“ Abhazije i Južne Osetije, koje bi otišle pod okrilje Ruske pravoslavne crkve.
Kakva je situacija sa Jermenijom?
— Prema riječima Katolikosa svih Jermena Garegina II – Jermenska apostolska crkva ne podržava korake koji vode podjeli pravoslavnog svijeta. Veoma zainteresovane za region Kavkaza, samim tim i Jermeniju, koja na „Velikoj šahovskoj tabli“ zauzima važno mjesto, zapadne zemlje aktivno rade na popularizaciji „evropskih vrijednosti“ i „demokratskih sloboda“ protivrječnih jermenskom društvu i rezultati ne izostaju. Na djelu je duhovni raskol nacije, širenje sektaštva, uvećavanje stepena tolerancije prema grijehu i porocima, diskreditacija pojmova kao što su „nacionalna država“, „nacionalni interesi“, „tradicionalne vrijednosti“ itd. U svemu posebnu ulogu ima nevladin sektor. Prema broju nevladinih organizacija koje djeluju Jermenija je dugo vremena bila na drugom mjestu, poslije Ukrajine. Pored destruktivnog djelovanja nevladinih organizacija, vješto manipulisanje društvenim mrežama značajno doprinosi razbijanju tradicionalnog jermenskog društva. Tu su i diplomatska predstavništva i ambasade SAD, Velike Britanije, Francuske, Nemačke, Poljske, Švajcarske i dr., koje finansiraju projekte čiji je cilj zaštita ljudskih prava, razvoj „nezavisnih“ sredstava javnog informisanja, organizacija okruglih stolova, naučne i studentske razmjene, upoznavanje jermenskih stručnjaka sa stranim iskustvima, itd.
Ne treba gubiti iz vida da u Jermeniji žive Jermeni-grigorijanci (oko 64,5 odsto stanovništva zemlje) i Jermeni-katolici (unijati, koji su objedinili jermensko „monofizitstvo“ i rimski katolicizam), što stvara pogodno tle za dodatni pritisak. U tom kontekstu nije iznenađujuće da je 2016. godine Jemeniju posjetio papa Franja, niti je slučajno ovu zemlju nazvao „prvom hrišćanskom zemljom svijeta“.
Kakva je situacija sa Jerusalimskom crkvom?
— Za Jerusalim i Jerusalimsku crkvu se takođe vodi žestoka borba u kojoj ne učestvuje samo Vatikan. Jerusalim je grad u kojem će po predskazanju Jovana Bogoslova proizaći Armagedon, posle koga će nastupiti vlast jednog cara. To neće biti samo centar iz koga će se upravljati svijetom, već i mjesto u koje će se, saglasno Bibliji, vratiti Mesija, kome će se klanjati svo stanovništvo na Zemlji. Jerusalimska pravoslavna crkva za sada odolijeva pritiscima i održava dobre odnose sa ostalim pomjesnim crkvama, posebno ruskom. „Jerusalimska crkva je uvijek pomagala Ruskoj pravoslavnoj crkvi. Kod nas je Sveti Grob, koji je osveštan krvlju Hristovom, i ova svetinja predstavlja garanciju našeg pravoslavnog jedinstva“, izjavio je jerusalimski patrijarh Teofil III. Inače, jerusalimski patrijarh je pokrenuo inicijativu za održavanje sastanka svih predstavnika pomjesnik crkava u Jordanu radi rešavanja problema u vezi sa raskolom u pravoslavnom svijetu.
Patrijarh jerusalimski Teofil III u Vitlejemu, 06. januar 2017. (Foto: Wisam Hashlamoun/Flash90)
Patrijarh jerusalimski Teofil III u Vitlejemu, 06. januar 2017. (Foto: Wisam Hashlamoun/Flash90)
Pored navedenih tu su, kao što znamo, problemi sa pravoslavnom crkvom u Moldaviji, Bugarskoj, Kipru i Sjevernoj Makedoniji. Tokom posjete ovoj zemlji Majkl Pompeo se 4. oktobra 2019. godine sastao i sa „poglavarom“ nekanonske makedonske pravoslavne crkve Stefanom Veljanovskim. Ako se trend raskola u pravoslavnim crkvama nastavi duhovne posledice ne samo za pravoslavni svijet već i pripadnike drugih konfesija, čak i ateiste, biće veoma teške.
Često se može čuti da je Vatikan glavni krivac za sadašnju eskalaciju raskola u pravoslavnom svijetu. Da li je to tačno?
— Ne, Vatikan nije jedina adresa na koju treba upirati prstom. Vodeća uloga pripada globalističkim elitama u čije ime je konstantinopoljski patrijarh prihvatio da igra ulogu „Trojanskog konja“. Njegovo maštanje da bude „Primus sine paribus“ u pravoslavnom svijetu naišlo je na podršku liberalnih krugova u Sjedinjenim Državama, a zauzvrat je konstantinopoljski patrijarhat pristao da bude provodnik „slobode i demokratije“ u pravoslavnom svijetu. Vrata uzajamne saradnje između američkih globalističkih elita, prije svega iz redova Demokratske stranke i Konstantinopoljske patrijaršije (koja ne gaji simpatije prema sadašnjem predsjedniku Trampu i njegovoj koncepciji da od SAD stvori jaku nacionalnu državu), široko su otvorena nakon nekanonske smjene konstantinopoljskog patrijarha Maksima 1948. godine, i instaliranja američke marionete u liku arhiepiskopa Atinagore, ekumeniste i moderniste.
Dok globalisti preko Vartolomeja šire raskol, Vatikan, sa druge strane, konstantinopoljskog patrijarha koristi u svojstvu efikasnog instrumenta za prozelitističko miješanje u poslove pomjesnih Pravoslavnih crkava i dalji prodor na Istok. U tom smislu je stvaranje jedinstvene autokefalne crkve u Ukrajini samo jedan korak ka njenom potčinjavanju Rimu, a u prilog tome da je Vatikan davao političku (i ne samo političku) podršku „evromajdanu“ govori aktivno učešće ličnog papinog izaslanika, nadbiskupa Tomasa Galiksona (državljanina SAD), u ukrajinskim događajima. Stoga nije iznenađujuće da je od susreta pape Franje i ruskog patrijarha Kirila 2016. godine, kada je rimski papa obećao da će „metode unijatizma“ u Ukrajini biti odbačene, te da će se boriti za mir, broj unijatskih i katoličkih sveštenika višestruko uvećan, a propaganda usmjerena na rat protiv ruskog svijeta postala još žešća. Lider ukrajinskih unijata Svjatoslav Ševčuk otvoreno izjavljuje da je od pape Franja dobio nalog da se aktivnije uključi u religioznu ekspanziju na Istok.
Vatikan je dakle dio sistema?
— Iako izgleda da nastupa samostalno, Vatikan, koji nije samo crkva već i država (sa moćnim finansijskim, medijskim i obavještajnim strukturama), nastupa kao dio globalnog sistema upravljanja. Dakle, Vatikan nije samostalan igrač na međunarodnoj političkoj sceni. U uslovima kada je predaja mehanizama donošenja odluka na nadnacionalni nivo sve prisutnija Vatikan kao snažna nacionalna država više nije neophodan, ali papa jeste. Kada se to ima u vidu onda se dolazak jezuitskog pape na čelo Vatikana može tumačiti kao prelazak neposredne uprave nad državom Vatikan u ruke katoličkih redova, koji su kao mrežne strukture dobro integrisani u svjetsku elitu. Sa tačno određenom ulogom – da maksimalno zamagli hrišćanski sistem vrijednosti – papa rimski se u sveopštem haosu predstavlja kao „demokratski papa“, „ujedinitelj i mirovnjak“, sakralna figura i ovaploćenje religioznog lidera koji podjednako brine o svakom stanovniku Vaseljene.
Izjednačavajući pravoslavlje i katoličanstvo i nigdje ne ističući razlike u vjeroučenjima utvđuje lažno „sestrinsko bogoslovlje“ kojim pravoslavlje urušava iznutra, što se ubrzava masovnim vaspitavanjem ekumenističko-prokatoličkih sveštenoslužitelja, katehizatora i široke mase mirjana. Naravno, vješto skrivajući istinsku suštinu savremenog katoličanstva papa odbija bogoslovske dijaloge i svojim prioritetima proglašava zajedničke molitve i mirotvoračke aktivnosti. Da povučem paralelu – ako je misija Gorbačova bila da uništi rusku komunističku partiju i SSSR, misija pape Franje je da pod vidom reformi objedinjeno hrišćanstvo i katoličko bogoslovlje prilagodi potrebama globalističkih elita. Ne da uništi instituciju crkve. Ona mora biti sačuvana kao ideološka podrška stvaranju svjetske vlade i vodeći centar koji učestvuje u stvaranju jedne svjetske religije, sa papom na čelu. Da zaključim, papstvo je u realnosti samo oruđe u rukama moćnih globalističkih struktura i instrument zagovornika novog liberalnog poretka.
Kako na bazi onoga što ste prethodno naveli objašnjavate izbor trenutka u kome će Zakon o slobodi vjeroispovijesti biti usvojen u Crnoj Gori?
— „U politici se ništa ne događa slučajno, što to god se desi možete se kladiti da je tako planirano“, riječi su američkog predsjednika Teodora Ruzvelta. A kada će se koji potez povući odlučuju kreatori politike zavisno od procjene, koja ne spada u domen egzaktnog. Kada je riječ o trenutku usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti, za koji se tvrdi da je bio u pripremi odmah poslije referenduma 2006. godine, mora se takođe imati u vidu sledeće: prije njegovog usvajanja trebalo je priznati nezavisnost Kosova, postati članica NATO saveza i poništiti odluke Podgoričke skupštine. Obrnuti red poteza mogao je biti kontraproduktivan. Nadalje, imajući u vidu da je Crna Gora članica NATO, te da njena orijentacija članstvo u Evropskoj uniji, jasno je da njena spoljna politika mora biti usaglašena sa NATO i EU, te da su i oni konsultovani u vezi sa usvajanjem Zakona o slobodi vjeroispovijesti. U prilog tome govore posjete visokih zvaničnika Sjedinjenih Država, senatora Lindzija Grejema, (u septembru 2019.), ambasadora za slobodu vjere SAD Sema Braunbeka (novembar 2019.) i američkog državnog sekretara Majkla Pompea (u decembru 2019.), i zajedničke izjave američkih zvaničnika i predstavnika crnogorske vlasti.
Nakon sastanka predsjednika Crne Gore i senatora Grejema iz kabineta crnogorskog predsjednika je saopšteno: „Senator Grejem i drugi članovi delegacije zahvalili su predsjedniku na prijemu, uz komplimente za vođstvo i postignuća Crne Gore i njenu sposobnost da nađe svoj identitet koji će biti usklađen sa Zapadom…“. U obraćanju javnosti senator Grejem je naglasio: „Snage koje žele da podrivaju napredak Crne Gore na njenom putu ka demokratiji koje su podrivale napore ka njenom putu ka NATO-u, takođe su snage koje rade protiv nas. Važno je da ih porazimo ovde“. U kome senator Grejem vidi najjaču snagu koja je podrivala put Crne Gore u NATO? Prije svega u Mitropoliji crnogorsko-primorskoj i njene tri eparhije. „NATO je stid i sram Evrope i Amerike, stid crnogorske vlasti koja je prihvatila da te zločince primi za svoje pokrovitelje, da od njih traži bezbjednost. … To je bezbjednost koju su davali Musolini i Hitler“, izjavljivao je Mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije.
Crnogorski predsednik Milo Đukanović i američki senator Lindzi Grejem se rukuju tokom sastanka u Podgorici, 04. septembar 2019. (Foto: Tviter)
Crnogorski predsednik Milo Đukanović i američki senator Lindzi Grejem se rukuju tokom sastanka u Podgorici, 04. septembar 2019. (Foto: Tviter)
Sem Braunbek, čiji je zadatak da širi religiozne slobode u svijetu poznat je po sledećem pristupu: „Ako želite da vaša zemlja bude bezbjednija i u njoj manje terorizma, dajte joj više religiozne slobode. Bezbjednost i mir su njeni „pobočni efekti. O tome govore sva istraživanja, i mi smo je dužni širiti po cijelom svijetu“, ili „… bilo koja crkva ili religiozna grupa imaju pravo da žive kako žele. To je njihovo pravo! To nije sfera u koju država uopšte ne treba da se miješa“.
Mjesec dana posle senatora Grejema pres-služba predsednika Crne Gore saopštila je da se tokom razgovora sa američkim državnim sekretarom Pompeom, pored ostalog, razgovaralo o snaženju unutrašnje političke stabilnosti i unapređenju vjerskih sloboda kroz izradu Zakona po najvišim evropskim standardima. Ubrzo zatim je usledilo usvajanje Zakona o slobodi vjeroispovijesti. Ako se tome dodaju posjete predsjednika i premijera Crne Gore Vatikanu, jasno je da je tajming usvajanja Zakona brižljivo biran.
Neki primjećuju da nije slučajno što je to bio prvi dan katoličkog Božića?
— Ako se navedenim izjavama i posjetama visokih američkih zvaničnika Crnoj Gori doda i izjava bivšeg glavnokomandujućeg američkih kopnenih snaga u Evropi Frenklina Bena Hodžisa da je Srpska pravoslavna crkva glavna prijetnja za dovršavanje posla na Balkanu, više je nego jasno odakle je potekla inicijativa i određeno vrijeme za usvajanje spornog zakona.
Pomenuli ste identitet. Da li se u Crnoj Gori zaista oblikuje novi nacionalni identitet?
— Moderne evropske nacije uglavnom su stvarane na „prirodan način“ tokom dužeg vremenskog perioda na temeljima jasnog jezičkog kontinuiteta, etničkog identiteta, zajedničke kulture, istorijske svijesti i nacionalne države (kao izraza njene pune suverenosti), na etničkim teritorijama na kojima su vjekovima živjeli. Za razliku od političkog (građanskog) i organističkog modela stvaranja savremenih nacionalnih država i odgovarajućih nacionalnih identiteta, koji se vezuju za HIX vijek, sintetički model je nešto novijeg datuma i uglavnom asocira na dio prostora Srednje i Jugoistočne Evrope, prije svega prostor bivše SFRJ, čije je razbijanje označilo početak poslednje faze u konstituisanju sintetičkih nacija na post-jugoslovenskom prostoru.
Nasuprot suverenim nacijama, koje su se stvarale na prirodan način tokom dužeg vremenskog perioda, sintetičke nacije su stvarane pod presudnom ulogom pseudonacionalnih elita okupljanjem etnije, djelova različitih naroda ili različitih vjerskih identiteta istog naroda, na jednom prostoru, stvarajući i gradeći sintetičku svijest o pripadanju jednoj političkoj zajednici i njenoj novoformiranoj državnoj jedinici. Veliko istorijsko kašnjenje je kod nosilaca ovih procesa proizvelo nasušnu potrebu da pristupe dekonstrukciji, odnosno razaranju drugih nacionalnih identiteta ne bi li novom sintetičkom identitetu, u fazi njegove ubrzane konstrukcije i konsolidacije, pribavili nedostajući istorijski, jezički, kulturni, religijski i simbolički sadržaj. Inženjering uključuje sve – od otimanja jezika i pisma, zatiranja kulture, sakaćenja tradicije, brisanja pamćenja, reprogramiranja svijesti, progona tradicionalnih religija, falsifikovanja istorije, potiranja državnosti, kidanja teritorije, negiranja suverenosti, do mijenjanja kolektivnog koda.
Kako smatra prof. dr Ljubiša Despotović, glavni sadržaj gradnje sintetičkih nacija na prostoru bivše SFRJ uglavnom je vezan za proces dekonstrukcije identiteta srpske nacije. Fenomenologija nastanka sintetičkih nacija svjedoči da se njihovo dizajniranje i redizajniranje postojećih etničkih i konfesionalnih identiteta nerijetko stavljalo u funkciju stranog faktora. Da sumiram – ako je bitna razlika između suverene i sintetičke nacije u tome što se ova poslednja može izmisliti i u kratkom političkom postupku uvesti u život, suverena nacija je stvarana nesvesnim socijalnim procesima koji su trajali više vjekova. A da se proces oblikovanja novog, latiničnog identiteta u Crnoj Gori odvija po prepoznatljivom klišeu govori i to što se paralelno odvija i procesa dekonstrukcije svega što može predstavljati smetnju, u prvom redu svega što podsjeća na ćirilično-srpsku kulturu.
Predsjednik Đukanović izjavljuje da neće povući usvojeni zakon o slobodi vjeroispovijesti i kaže da se može razgovarati samo o njegovoj primjeni. Na drugoj strani Crkva odbija bilo kakve razgovore dok se Zakon ne povuče. Kuda sve ovo vodi?
— Sve političke poteze koje je najavljivao tokom svoje dugogodišnje karijere, od kojih su neki takođe bili hazarderski, ali ne u mjeri kao ovaj, predsjednik Đukanović je realizovao. To govori da se radi o doslednom političaru. Njegove izjave da neće dozvoliti da „savremena Crna Gora živi pod diktatom vjerske organizacije koja predstavlja relikt prošlosti“, optužbe da Srpska pravoslavna crkva pokušava da čuva infrastrukturu Velike Srbije i ometa evropski put Crne Gore“, te da je u misiji „posrbljavanja“ Crne Gore, nedvosmisleno govore da će i ovoga puta u realizaciji svog nauma ići do kraja. Svog ili Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori, vidjećemo. Ustupci bilo koje vrste teško da se mogu očekivati jer bi bili tumačeni kao priznavanje poraza.
Na drugoj strani je Mitropolija crnogorsko-primorska sa svoje tri eparhije, koja ne pristaje na razgovore niti odustaje od organizovanja litija i molebana sve dok sporni Zakon o slobodi vjeroispovijesti ne bude povučen. Shodno veličini i značaju svetinja koje brani sveštenstvo je spremno da se žrtvuje u toj odbrani. U tome ima podršku ogromnog broja građana Crne Gore, među kojima nisu samo oni koji se deklarišu kao Srbi. Tu su i Crnogorci koji govore srpskim jezikom, idu u Srpsku pravoslavnu crkvu, stavljaju znak jednakosti između autohtonih Srba i Crnogoraca, i sebe smatraju neotuđivim dijelom srpstva; Crnogorci muslimanske vjeroispovijesti, koji poštuju svetinje i svoje korijene; kao i pripadnici bošnjačke zajednice.
Vernici SPC okupljeni ispred Sabornog hrama Vaskrsenja Hristovog u Podgorici tokom molebana, 02. februar 2020. (Foto: Boris Musić/mitropolija.com)
Vernici SPC okupljeni ispred Sabornog hrama Vaskrsenja Hristovog u Podgorici tokom molebana, 02. februar 2020. (Foto: Boris Musić/mitropolija.com)
Protok vremena, na koji je prije svega računala aktuelna vlast kao faktor koji bi mogao doprinijeti padu interesovanja građana za učestvovanje na litijama, pokazao je da ide na ruku Mitropoliji crnogorsko-primorskoj. Broj učesnika litija i molebana, koji do sada nije viđen u pravoslavnom svijetu, svakodnevno raste i već sada znatno prevazilazi kritičnu masu koja bi, da je to glavni motiv Crkve, a nije, mogla srušiti crnogorski vladajući režim. Zbijanje redova i nervozne izjave predstavnika vlasti ukazuju da je režim svjestan nezavidne situacije, koja ne može biti promijenjena čak ni pod pretpostavkom da u represivnom aparatu vlada čvrsto jedinstvo.
U sudaru sile mača i sile duha, duh uvijek pobjeđuje, govorio je Napoleon. Ali ne mislim da je bilo ko iz vlasti zagovornik nasilnog rješavanja problema i izazivanja šireg konflikta, iako se ponekad mogu čuti oštri tonovi. Razvoj događaja u ovom pravcu mimo volje crnogorskih političkih odlučilaca mogu izazvati zainteresovane snage izvan Crne Gore u slučaju da procijene da im rasplet ne ide na ruku. A tada nerijetko, po već uhodanom scenariju raspirivanja haosa, u igru stupaju „nepoznati snajperisti“ koji po pripadnicima snaga reda ili učesnicima protesta dejstvuju i sa krovova ambasada, poslije čega ulicama teku rijeke krvi. Takvih primjera je mnogo, od „krvave nedelje“ u Rusiji 1905. godine, do ukrajinskog „majdana“. To je ono što ne treba ispustiti iz vida u ovako konfliktnim situacijama.
Dakle, Vi ne isključujete mogućnost da bi u Crnoj Gori moglo doći do pokušaja nasilnog raspleta situacije?
— Već sam Vam rekao, ako se znaju ulozi koji su na stolu ne isključujem mogućnost da se posegne ka produbljivanju krize i pokušaju nasilnog nametanja rješenja. Ali ne od strane Srpske pravoslavne crkve. Takva akcija prije svega može biti pokrenuta iz stranih centara moći zainteresovanih da Crna Gora ostane u orbiti njihovog uticaja, uz podršku ispostava u zemlji. Realizaciju projekata od strateškog značaja, kada je u pitanju visoka politika, uvijek prati realizacija jednog ili niza taktičkih zadataka, što ponekad podrazumijeva i eliminaciju suvišnih ili potrošenih političkih lidera „tuđim rukama“.
Autor Milana Babić
Naslovna fotografija: Boris Musić/mitropolija.com
Izvor Novi Standard
