Dok se srpski roditelji preznojavaju i na svakom početku školske godine zbrajaju kako da plate udžbenike, u regionu i zemljama u kojima je prosečna plata veća nemaju takvih problema, jer je država omogućila besplatne udžbenike. Besplatne knjige za sve osnovce imaju Slovenija, Hrvatska, Severna Makedonija, a od prošlog septembra i Crna Gora.
Udžbenici se kupuju u Srbiji i Bosni i Hercegovini, osim u Republici Srpskoj, gde su besplatni za niže razrede, a u Banjaluci za sve osnovce.
U Sloveniji Ministarstvo prosvete daje sredstva za udžbeniški fond – ukupno 4.425.530,40 eura za godinu, toliko je bilo namenjeno u 2020. Đaci od prvog do trećeg razreda dobiju udžbenike i radne sveske, ali i udžbenike s elementima radnih svesaka. Sve to jim ostaje. Od četvrtog do devetog razreda dalje pa u školi dobiju udžbenike besplatno iz udžbeniškog fonda, na kraju školske godine udžbenike vračaju školi.
I u Hrvatski propisi su jasni. Sredstva za nabavu udžbenika za učenike osnovnih škola obezbeđuju se u državnom budžetu. Sukladno navedenom, svi udžbenici za sve učenike osnovnih škola su besplatni. U skladu sa Zakonom o udžbenicima, udžbenici finansirani sredstvima državnog budžete vlasništvo su škole.
Crna Gora novu školsku godinu počinje besplatnim udžbenicima za sve osnovce, to je propisano izmenama Zakona o osnovnom obrazovanju i vaspitanju koje su usvojene u junu.
U Srbiji besplatnih udžbenika na državnom nivou nema. Pojedine lokalne samouprave pokušavaju da olakšaju roditeljima i umanje troškove. U Beogradu će roditelji prvog i drugog razreda dobiti besplatna četiri osnovna udžbenika – srpski, matematiku, izborni strani jezik i svet oko nas. To je ušteda od oko 6.000 dinara, ali ona je dostupna samo učenicima prva dva razreda prestoničkih osnovnih škola.
U zavisnosti od toga u razred ide njihovo dete i koliko učenika ima u jednoj porodici, srpski roditelji na početku svake školske godine moraće da izdvoje i čitavu platu.
Već u petom razredu komplet udžbenika košta najamnje 14.000 dinara, dok za starije razrede školske knjige dostižu cifru od 17. 200 dinara, što je više od polovine minimalne zarade u Srbiji.
Cena kompleta udžbenika za predstojeću školsku godinu, za učenike nižih razreda osnovnih škola kreće, se između 6.900 i 8.450 dinara, što je petina minimalca. Kada se roditelj sabere, ostaje mu samo da se oduzme.
