U 57. emisiji Razbuđivanje gostovala je Sena Šijak Marković, koja je kao i mnogi Srbi prognana iz svog doma u Duvnu početkom devedesetih godina 20. veka.
Sena (r. Šijak) Marković je rođena 1940. godine u selu Klepci, kod Čapljine, u južnim delovima Hercegovine, u dolini Neretve. Vrlo rano je ostala bez oca. NJen otac Spasoje Šijak je imao veliko imanje u Klepcima i bio ugledan domaćin. Oženio se devojkom iz Prebilovaca. NJen deda-stric Miloš je odveden u austrougarski koncentracioni logor Arad, odakle se nije više vratio živ.
Aprila 1941. godine Sile Osovine su predvođeni Nemačkom izvršile agresiju i komadanje Kraljevine Jugoslavije, a najveći deo je ušao u sastav klero-fašističke Nezavisne Države Hrvatske. Sama NDH je dobila blagoslov Vatikana, a direktive i podršku od Rimske kurije.
Kada je uspostavljena ustaška vlast u Čapljini počeli su progoni Srba, odnosno hapšenja, maltretiranja, ubijanja, silovanja, pljačke, paleži…itd. U jednoj takvoj raciji je i Senin otac odveden na nepoznatu lokaciju i ubijen: Kosti mu nikada nisu pronađene. Tokom Drugog svetskog rata Senina majka i baka su imale mnogo muka da sačuvaju nju kao dete, ali i sebe od hrvatskih fašista jer su pokolji Srba u zapadnim delovima Hercegovine išli u talasima. Sena je jedno vreme utamničena u hrvatsko-ustaškom logoru Pelnine gde je i prohodala.
Posle rata je bilo teško, jer su siromaštvo i neimaština uzimali svoj danak. Još dok je bila u srednjoj školi organizovana je neka ekskurzija u Zagreb. Tamo su hrvatski učenici odlazili na grob Alojzija Stepinca, hrvatskog kardinala koji je uz poglavnika Antu Pavelića bio nosilac genocida nad Srbima, Jevrejima i Romima u NDH.
Ipak, Sena je uspela da se isškolue i završi za nastavnika SH jezika i književnosti. Posao je dobila u Duvnu, na sjevero-zapadu Hercegovine gde je upoznala svog čoveka za koga se i udala. Rodila je sina Nebojšu. Još tada, ranih šezdesetih godina dobijala je podrugljive komentare da je dala „ćetnićko ime“.
Život u dinarskoj varošlici je tekao svojim ustaljenim tokom. Sena i njen muž su izveli na put trideset generacija đaka. Sve su ih učili najbolje što su znali, a najviše da budu dobri ljudi.
Početkom devedesetih godina 20. veka dolazi do političkih turbulencija koje su omogućile razbijanje Jugoslavije. U SR Bosni i Hercegovini su se počele osećati tenzije između sva tri naroda, ali su Hrvati i muslimali počeli otvoreno pokazivati separatističke želje i antijugoslavenska osećanja pomešano sa šovinizmom. Takođe, otvarale su se aveti iz prošlosti.
Počelo je ilegalno naoružavanje još sredinom 1991. godine, kada je u SR Sloveniji i SR Hrvatskoj započe rat, odnosno napadi na kasarne i karaule Jugoslavenske Narodne Armije. U BiH su osnivane paravojne formacije: tkz. Hrvatsko Vijeće Odbrane, tkz. Hrvatske Odbrambene Snage, tkz. Patriotska Liga, tkz.Zelene Beretke…
U Duvnu je početkom 1992. zavladao veliki strah među Srbima jer su počeli pretresi stanova, pozivi na informativne razovore, noću se čula pucnjava… Već 3. aprila u školi gde su radili Sena i njen muž upadaju naoružani Hosovci. Oni su uhapsili Seninog muža i odveli ga u stanicu Milicije. Tamo je zadržan neko vreme, a Sena je odmah izašla za njima sa svojom koleginicom.
Već 11. aprila 1992. Sena je dobila otkaz na poslu u školi „Boriša Kovačević“. Donosi odluku da sa suprugom napusti BiH i ide bilo gde. Preko Hrvatske i Mađarske dolazi u SR Jugoslaviju, odnosno Republiku Srbiju jula 1992. posle mnogo muka. Od tada traje njena izbeglička priča i zapisivanje onoga što se desilo u 20. veku da potomcima ostane u amanet.
