U Briselu će danas biti održana nova runda dijaloga Beograda i Prištine, na kojoj će, kako je najavljeno, tema biti francusko-nemački predlog za normalizaciju odnosa Srbije i njene južne pokrajine. Delegaciju Srbije predvodi predsednik Aleksandar Vučić kojeg, svakako, čekaju teški razgovori sa albanskom stranom.
Šta je Zajednica srpskih opština i zašto ona do sada nije ustanovljena. Naime, početkom 2013. godine nastao je predlog o Zajednici srpskih opština, potpisivanjem Briselskog sporazuma između Beograda i Prištine. Planirano je da ZSO bude samoupravno udruženje opština sa većinskim srpskim stanovništvom na teritoriji Kosova i Metohije.
U skladu sa nadležnostima koje su date Evropskom poveljom o lokalnoj samoupravi i zakonom takozvanog Kosova, opštine bi kroz udruženje imale pravo da se povezuju i sarađuju u obavljanju ovlašćenja u oblastima ekonomskog razvoja, obrazovanja, zdravstva, urbanog i ruralnog planiranja.
Zajednica srpski opština bi obuhvatala opštine Severna Kosovska Mitrovica, Zubin Potok, Leposavić, Zvečan, Štrpce, Klokot-Vrbovac, Gračanica, Novo Brdo, Ranilug i Parteš. ZSO bi imala ukupno deset opština i bila bi veća teritorijalno na jugu nego na severu – oko petine teritorije, dok Srba ima maksimalno šest odsto.
Očekivalo se da Zajednica srpskih opština bude zvanično uspostavljena još 2015. godine. Ipak, to je odloženo na neodređeno vreme, zbog sukoba oko obima njenih ovlašćenja.
U skladu sa Briselskim sporazumom, planirano je uspostavljanje Zajednice srpskih opština sa sedištem u Severnoj Kosovskoj Mitrovici. Za razliku od bivše Zajednice, ona nema nikakvu zakonodavnu vlast, imajući samo „punu nadzornu moć u oblastima ekonomskog razvoja, obrazovanja, zdravstva, urbanog i ruralnog planiranja” u skladu sa Evropskom poveljom o lokalnoj samoupravi i kosovskim zakonom.
Ovaj sporazum pohvalio je i generalni sekretar Ujedinjenih nacija Ban Ki-Mun koji je rekao da garantuje široka ovlašćenja opštinama sa srpskom većinom na Kosovu.
Albanci sa Kosova su 2015. godine, podneli predlog da takozvano Kosovo postane članica Uneska, međutim, zahtev je odbijen zbog nedostatka potrebnih dve trećine glasova na generalnoj konferenciji Uneska.
Samo dan kasnije, 10. novembra 2015. godine, Vlada privremenih vlasti u Prištini je zamrzla prethodno potpisani Sporazum o uspostavljanju Zajednice srpskih opština. U decembru 2015. godine, Ustavni sud Kosova proglasio je delove sporazuma iz 2013. godine neustavnim.
Od tada je realizacija Sporazuma stavljena na led i Kosovo je upalo u političku krizu uz stalne sukobe između stranaka Albanaca u vladi i opozicije, pri čemu su prve podržavale Sporazum, a druge ga kritikovale, govoreći da će Srbi biti „privilegovani” ako bi Sporazum bio sproveden.
Još od potpisivanja Briselskog sporazuma 2013. godine, predsednik Srbije Aleksandar Vučić se zalagao za formiranje Zajednice srpskih opština. Predsednik je u svakoj prilici naglašavao i pokretao temu o formiranju ZSO, jer je ona imala za cilj da poboljša život Srba koji žive izolovano, u enklavama sa srpskom većinom.
