Prema zvaničnoj istorijskoj nauci Tribali su pleme čija istorija počinje na prelazu iz bronzanog u gvozdeno doba, orijentaciono oko 1300. godine p.n.e. Prema Herodotu, teritorija na kojoj su živeli (u petom veku pre Hrista) nalazi se zapadno od reke Iskar u Bugarskoj. Tribali su naseljavali oblast srpskog Podunavlja, kompletno Pomoravlje, donju Posavinu, deo Kolubare, istočnu Srbiju, severozapadnu Bugarsku i na jugu sve do Skoplja.
AUTOR: Dražen Živković
Pojam Tribali se često susreće u radovima vizantijskih i drugih evropskih autora Srednjeg veka, i isključivo se odnosi na Srbe. Nikita Honijat (1155-1215) u svojoj istoriji o vladavini cara Jovana Komnina navodi sledeće: “…Kratko nakon toga, vodio je pohod protiv naroda Tribala (koji se takođe mogu nazivati i Srbima)…“ . Zatim, Dimitros Halkonkodilis (1423-1511), pišući o hrišćanskom plemiću koji je primio Islam, kaže: “…
Taj Mahmud, sin Mihajla, je Tribal, što znači Srbin, po svojoj majci i Grk po svom ocu.“ I Mehmed II osvajač pominje Tribaliju u svojim opisima pljačkanja Srbije. Opisujući Kosovski boj, vizantijski istoričar iz 15-og veka, Laonik Halkokondil, cara Lazara naziva arhontom Tribala. Takođe je i Srbe identifikovao sa Ilirima, a za cara Dušana kaže da je hteo da stvori “evropsku imperiju naroda Ilirskog“.
Na Tribale podsećaju i mnogi hidronimi i toponimi:
Triban – selo u okolini Benkovca
Tribija – zaselak u visočkom kraju u Bosni
Tribal – selo u crikveničkom kraju
Travunija (Hercegovina) – dugo je u zapisima nazivana Trivalijom
Ovde ću predstaviti još jedan srednjovekovni dokument u kom se Srbi nazivaju Tribalima, tj. Trivalima. Radi se o žitiju Svetog Ahilija. Žitije i Služba Svetog Ahilija nalaze se u hilandarskom rukopisu br. 230, koji je s kraja 14-tog ili početka 15-tog veka. Kompletan tekst ovog žitija na staroslovenskom jeziku, nalazi se u radu bugarske istoričarke Klementine Ivanove (naslov originala ‘‘Vьzapя vam te otče Ahilie, na arhiereite ukrasa“). Ona je prva otkrila ovaj tekst i predstavila ga široj javnosti. U tom tekstu između ostalog piše: “Ovi Tribali se, dakle, sopstvenim jezikom nazivaju Srbima.“
Pomenuti citat se nalazi na listu br. 98 originalnog rukopisa i prikazan je na stranici 168. rada Klementine Ivanove.
Sveti Ahilije je rođen u Kapadokiji, godina rođenja je nepoznata, a zna se da se upokojio oko 330. godine nove ere (ubijen je na Moravici). Učestvovao je na Prvom Vaseljenskom saboru 325. godine, kao episkop Larise. Iz teksta se može videti da je Sveti Ahilije propovedao hrišćanstvo (borio se za pravu veru) među Trivalima (Srbima) i otklanjao jeretičke zablude koje su se počele množiti, da bi na kraju zbog toga i bio ubijen:
Borba protiv jeretika se odnosi na borbu protiv jeresi Navata Trapezontskog, koja se počeli širiti i među Trivalima.
Ko je Navat Trapezontski? To bi mogao da bude Navatian Rimski (naziva ga Trapezontski jer najverovatnije potiče iz maloazijskog grada Trapezonta). Navatian se 251. gdine n.e. protivio izboru pape Kornelijusa, smatrajući ga previše liberalnim. Glavni sukob je nastao u vezi stava prema hrišćanima koji nisu uspeli da održe veru uprkos progonima, tj. da njima ne treba dozvoliti mogućnost pokajanja i povratka u zajednicu. Navatian se proglašava za rimskog biskupa, iste godine biva izopšten iz crkve i proglašen za jeretika. Sa svojim pristalicama osniva crkvu, koja je opstala do kraja četvrtog veka.
Tvrdnja iz žitija Svetog Ahilija nije usamljena. O postojanju Srba u Podunavlju početkom petog veka, dokazuje aktivnost Nikete (Nicetos) u Remezijani (danas Bela Palanka), oko 400. godine.
Zapadni izvori navode da je pokrštavao Skite, Gote, Dačane i Hune, a naročit uspeh mu je pokrštavanje Besa iz Rodopa. Napisao je, osim nekih dogmatsko-istorijskih dragocenih dela, i poznatu himnu Te Deum laudamus. Šta je Niketa radio među Srbima svedoči tekst enciklopedije Britanike (deo 7. str. 322, izdanje iz 1776. godine): “Niketa iz Remezijane (rani V vek), grčki episkop, teolog i kompozitor liturgijskih stihova, čiji su misionarska aktivnost i pisanje rezultovali hristijanizacijom srpskih slovenskih regiona…“
Verujem da se u arhivima Srpske pravoslavne crkve nalazi još mnogo dokumenata koji potvrđuju strosedelaštvo Srba na ovim prostorima.
